Ο Πανηπειρωτικός Αθλητικός Σύλλογος Γιάννινα είναι ελληνικό αθλητικό σωματείο που δραστηριοποιείται στην πόλη των Ιωαννίνων, στον ομώνυμο νομό, όπου και βρίσκεται η έδρα του. Επίσημο έτος ίδρυσής του είναι το 1966 και χρώματα του το μπλε και το λευκό. Ο σύλλογος διατηρεί τμήματα ποδοσφαίρου, καλαθοσφαίρισης και κολύμβησης.
Τμήμα ποδοσφαίρου
Ο ΠΑΣ Γιάννινα ιδρύθηκε το καλοκαίρι του 1966, έπειτα από συγχώνευση δυο τοπικών ομάδων των Ιωαννίνων, του Ατρομήτου Ιωαννίνων και του Αβέρωφ.
Ο ΠΑΣ είναι κυρίως γνωστός για τους πιστούς οπαδούς του, την ιστορικά δυνατή έδρα και την εξαιρετική ομάδα της δεκαετίας του '70, που της απεδόθη και το προσωνύμιο Άγιαξ της Ηπείρου.
Χαρακτηριστικό του ΠΑΣ είναι τα μπαράζ, στα οποία έχει μετάσχει αρκετές φορές, με θριαμβευτικά αλλά συνηθέστερα οδυνηρά αποτελέσματα. Στα πρώτα συγκαταλέγεται αυτό της Νέας Φιλαδέλφειας, ενώ στα δεύτερα αυτά της Λάρισας, του '89, της Ρόδου και του Πύργου.
1966-1971: Τα πρώτα χρόνια
Το όνομα ΠΑΣ (Πανηπειρωτικός Αθλητικός Σύλλογος) Γιάννινα δόθηκε αφού είχαν απορριφθεί διάφορα άλλα μεταξύ των οποίων και το όνομα «Δωδώνη».Πρώτος Πρόεδρος της νέας ομάδας ήταν ο Περικλής Γιαννής ενώ η πρώτη εμφάνιση της ομάδας ήταν σε φιλική αναμέτρηση εναντίον του Ολυμπιακού Πειραιώς, λόγω της μεταγραφής του Γιώργου Σιόντη. Αποτέλεσμα εκείνου του αγώνα 2-0 για τον ΟΣΦΠ με 2 γκολ του Γιώργου Κούδα. To καλοκαίρι του '66 ο Α.Ο. Ιωαννίνων, ομάδα του ενός εκ των δύο ομίλων της Β' Εθνικής, συγχωνεύεται με τον Αβέρωφ. Ως αποτέλεσμα ο ΠΑΣ ξεκινά την πορεία του σε αυτό τον όμιλο για την περίοδο 1966-67. Το πρώτο επίσημο παιχνίδι είναι για το κύπελλο, όπου στις 2 Οκτωβρίου του 1966, αποκλείει την Πίνδο Κόνιτσας με 4-0.
Το 1968 ο ΠΑΣ, αν και ένατος στο πρωτάθλημα 16 ομάδων του Νοτίου ομίλου της Β' εθνικής, είναι αήττητος στην έδρα του με 9 νίκες και 6 ισοπαλίες.
Aήττητος στην έδρα του είναι και την επόμενη χρονιά (1969) με 13 νίκες και 4 ισοπαλίες.
1971-1983: Ο Αγιαξ της Ηπείρου
Το 1971 αναλαμβάνει προπονητής ο Γκομέζ Ντε Φαρία και έρχονται από την Αργεντινή οι Εδουάρδος Κοντογιώργακης (Ριγκάνι), Αλφρέδος Γκλασμάνης (Γκλάσμαν), Χοσέ Παστερνάκης (Πάστερνακ), Εδουάρδος Λίσα, Χουάν Μοντέζ και Όσκαρ Αλβαρέζ. Οι συγκεκριμένοι ποδοσφαιριστές επικαλούνται ελληνική καταγωγή, πολιτογραφούνται και υπηρετούν στον Ελληνικό Στρατό επί υπουργού Ευάγγελου Αβέρωφ.
Το 1973 ο ΠΑΣ έχει ξεφύγει από την μετριότητα των μέχρι τότε ομάδων της Ηπείρου τερματίζοντας 2ος πίσω από τον Απόλλωνα Αθηνών, έχοντας την καλύτερη άμυνα μαζί με τον (3ο) ΠΑΟ Ρουφ. Ανέβαινε όμως μόνο ένας από καθέναν από τους τρεις ομίλους της Β΄Εθνικής. Το ρεκόρ έδρας ήταν 18-1-0.
Την περίοδο 1973-74 ο ΠΑΣ Γιάννινα κατακτά το πρωτάθλημα στον πρώτο όμιλο και ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Α' Εθνική. Ο ΠΑΣ τερμάτισε 10 βαθμούς μπροστά από την δεύτερη Κόρινθο, έχοντας την καλύτερη άμυνα κι επίθεση και ρεκόρ έδρας 15-2-0.
Το 1975, πρώτη του χρονιά στην πρώτη τη τάξει κατηγορία, τερματίζει στην 9η θέση.
Το 1976, φτάνει στην 5η θέση,ξεπερνώντας βαθμολογικά παραδοσιακές δυνάμεις του ελληνικού ποδοσφαίρου όπως ο Άρης, ο Εθνικός και ο Ηρακλής. Το εντός έδρας ρεκόρ της ομάδας είναι 14-1-0 (με την ισοπαλία να είναι 0-0 με τον Ηρακλή).
Δύο χρόνια αργότερα, το 1978, ο "Αγιαξ της Ηπείρου" τερματίζει και πάλι πέμπτος, πίσω από τους τρεις του κέντρου και τον ΠΑΟΚ. Κερδίζει έτσι την έξοδο στο Βαλκανικό Κύπελλο.
Στο Βαλκανικό κύπελλο κερδίζει την Παρτιζάν Τιράνων 3-0 αλλά χάνει 1-2 στη Ριέκα της τότε Γιουγκοσλαβίας και 0-2 στα Τίρανα. Την 1η Δεκεμβρίου του 1979 έρχεται στην Ελλάδα για να αναλάβει την τεχνική ηγεσία της ομάδας ο Γιάτσεκ Γκμοχ. Στον τελευταίο αγώνα για το Βαλκανικό κύπελλο χάνει στα Ιωάννινα με 1-3 από την Ριέκα που θα φτάσει για 2η συνεχή φορά στον τελικό. Στην πρώτη χρονιά του Γκμοχ στην Α' Εθνική, ο ΠΑΣ ανακηρύσσεται πρώτη επαρχιακή ομάδα (1979-80).
1983-1997: Η παρακμή
Το 1984 ο ΠΑΣ Γιάννινα υποβιβάζεται έπειτα από αγώνα μπαράζ με τον Πανιώνιο στην Λάρισα μετά από 10 χρόνια συνεχούς παρουσίας στην Α' Εθνική. Το τελικό σκορ είναι 0-2 στην παράταση.
Το 1985 κατακτά το πρωτάθλημα της Β' Εθνικής.
Το 1989 καταλαμβάνει την 4η θέση στο πρωτάθλημα της Β' Εθνικής. Η αναδιάρθρωση των πρωταθλημάτων (από 16 ομάδες σε 18) του δίνει το δικαίωμα να διεκδικήσει την άνοδο με τρεις ομάδες της Α' Εθνικής (Εθνικό, Απόλλων Κ., Διαγόρα) και τον 5ο και 6ο της Β' (Κόρινθο, Βέροια) για δύο θέσεις στην Α' Εθνική. Μετά από καλές εμφανίσεις, χάνει στα Γιάννενα τον αποφασιστικό αγώνα με τον Απόλλωνα Καλαμαριάς (0-1) και μένει τρίτος (πρώτος ο Εθνικός). Την ίδια χρονιά φτάνει στους 8 του κυπέλλου Ελλάδας, όπου θα αποκλειστεί από τον κυπελλούχο Παναθηναϊκό (0-3 στα Ιωάννινα, 1-0 στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας με γκολ του Κεραμιδά).
To 1990 o ΠΑΣ, στην τελευταία αγωνιστική του πρωταθλήματος της Β' εθνικής, προσπερνά την, έως τότε 3η, Καστοριά, η οποία δεν καταφέρνει να κερδίσει στην έδρα της την αδιάφορη (και υποβιβασμένη) Καλλιθέα, και παίρνει το εισιτήριο για την Α' Εθνική.
Το πρωτάθλημα του 1993-94 έμεινε στην ιστορία για το δίδυμο των Σέρβων Μουφ και Μιλόγιεβιτς. Ο Ζντένκο Μουφ θα κλείσει τη χρονιά με 29 γκολ (2η καλύτερη επίδοση στην ιστορία του ΠΑΣ, μετά τα 33 γκολ του Αλβαρέζ το 1973) και θα αποτελέσει στα αμέσως επόμενα χρόνια, το σύγχρονο ίνδαλμα των φιλάθλων του ΠΑΣ. Στη μεγαλύτερη εκτός έδρας νίκη του ΠΑΣ (0-7 τον Χαραυγιακό) ο Μουφ θα σκοράρει τρις. Ο ΠΑΣ, αν και τελικά 5ος, θα κλείσει τη χρονιά με την καλύτερη επίθεση στη Β' Εθνική (66 γκολ). Στο κύπελλο Ελλάδας φτάνει στους 8 όπου θα αποκλειστεί από τον Άρη (2-1 εντός και 0-2 εκτός έδρας). Την ίδια χρονιά ο ΠΑΣ εκπροσωπεί για 2η φορά την Ελλάδα στο Βαλκανικό κύπελλο. Κερδίζει σε διπλούς αγώνες την αλβανική Besa Kavage (3-1 στην Αλβανία και 2-0 στα Ιωάννινα) και προκρίνεται στον τελικό. Χάνει 0-3 από την τουρκική Σάμσουνσπορ στην έδρα του και 0-2 εκτός.
Το 1997 σημαντικά διοικητικά προβλήματα στέλνουν την ομάδα στην Γ' Εθνική.
Τον Ιούνιο του 2000 η 3η θέση (και η καλύτερη επίθεση) στη Β' εθνική δεν φτάνει λόγω της μείωσης των ομάδων των εθνικών πρωταθλημάτων. Στα μπαράζ της Νέας Φιλαδέλφειας κερδίζει τον (4ο) Πανσερραϊκό και το 1-1 (0-1, 1-1 Κορμαρής 96') με το (2ο) Αιγάλεω ήταν αρκετό για την άνοδο. Ο ΠΑΣ Γιάννινα μετά από 10 χρόνια επιστρέφει στην Α' Εθνική με πρώτο σκόρερ της ομάδας (και 4ο στη Β' εθνική) τον Κορμαρή με 16 γκολ.
Το 2000-01 ο ΠΑΣ τερμάτισε 13ος και υποχρεώθηκε να δώσει αγώνες μπαράζ για την παραμονή στην κατηγορία στη Ρόδο απέναντι στον ΟΦΗ, με αποτέλεσμα να υποβιβαστεί στη Β΄εθνική (0-1,0-2 στη Ρόδο και 2-0 στα Γιάννενα).
Τη χρονιά 2001-02 ο ΠΑΣ κατακτά το πρωτάθλημα της Β' Εθνικής και επιστρέφει άμεσα στα «μεγάλα σαλόνια». Πρώτοι σκόρερ της ομάδας είναι οι Νικολαΐδης, Κυπαρίσσης και Γήτας που έχουν από 6 γκολ.
2002-2007: Η κρίση
Κατόπιν ακολούθησε μια περίοδος κρίσης. Την σεζον 2002-03 παρότι τερματίζει 14ος, θέση που του εξασφαλίζει την συμμετοχή του στα μπαράζ για την σωτηρία, η ΕΠΟ αποφασίζει να αφαιρεθούν 90 βαθμοί από την ομάδα της Ηπείρου για χρέη προς παλιούς ποδοσφαιριστές της ομάδος, απόφαση που οδήγησε τον Π.Α.Σ. Γιάννινα στην Β’ Εθνική.
Την επόμενη σεζόν (2003-04) ο σύλλογος τερματίζει 14ος στο πρωτάθλημα της Β' Εθνικής και σε αγώνα μπαράζ με τον Ηλυσιακό ηττάται 3-1 και υποβιβάζεται στην Γ' Εθνική. Ο πρόεδρος Μάνθος Κολέμπας αποχωρεί από το τιμόνι της ομάδος, αναλαμβάνει ο δικηγόρος Αλέξης Κούγιας και ο ΠΑΣ αρχίζει να ανακάμπτει.
Ο ΠΑΣ τερματίζει δεύτερος στον Βόρειο όμιλο της Γ' Εθνικής 2004-05, παρόλα αυτά δεν προβιβάζεται λόγω της διάταξης να παίρνει το εισιτήριο για την Β' Εθνική ο καλύτερος 2ος από τους δύο ομίλους της κατηγορίας.
Την σεζόν 2005-06 ο ΠΑΣ Γιάννενα που έχει ήδη μετατραπεί σε ΤΑΠ (μορφή ημι-επαγγελματικής ομάδας), φτάνει ένα βήμα πριν το χείλος του γκρεμού και τον υποβιβασμό στην Δ' Εθνική. Παρόλα αυτά, ο ΠΑΣ κερδίζει την άνοδο στην Β' Εθνική τερματίζοντας 2ος σε ισοβαθμία με τον 1ο Αγροτικό Αστέρα.
Τη σεζόν 2006-07 η νεοσύστατη «ΠΑΕ ΠΑΣ Γιάννινα 1966» αγωνίστηκε στη Β' εθνική κατηγορία, τερματίζοντας στην 5η θέση και διεκδικώντας την άνοδο στην Super League καθ΄όλη την διάρκεια του πρωταθλήματος. Στο θεσμό του Κυπέλλου έκανε τη μεγάλη έκπληξη αποκλείοντας αρχικά τους Βύζαντα Μεγάρων, Αιγάλεω, Ηρακλή καθώς και τον πρωταθλητή Ολυμπιακό με σκορ 2-0 και 1-2 (στην παράταση) φτάνοντας στα ημιτελικά της διοργάνωσης, όπου αποκλείστηκε από την μετέπειτα κυπελλούχο ομάδα της Λάρισας. Ο ΠΑΣ Γιάννινα έγινε έτσι η μόνη ομάδα κατώτερης κατηγορίας που αποκλείει τον Ολυμπιακό σε διπλούς αγώνες.
2007 - σήμερα
Με τις προσθήκες ποδοσφαιριστών ο Αγιαξ της Ηπείρου ξεκίνησε το 2007 με το τίτλο του φαβορί για την άνοδο στα μεγάλα σαλόνια της Σούπερ Λίγκα. Τελικά στο τέλος της σεζόν η ομάδα τερματίζει 4η μετά από μια μέτρια πορεία. Εξαιτίας αυτού ο μεγαλομέτοχος Αλέξης Κούγιας, αποφασίζει να πουλήσει την ομάδα.
Στις 3 Ιουλίου του 2008 έρχεται σε συμφωνία με τον κ. Γιώργο Χρηστοβασίλη για την πώληση της ΠΑΕ και μετά από μια χρονοβόρα διαδικασία το 87% των μετοχών της ΠΑΕ ΠΑΣ Γιάννινα 1966 αλλάζει ιδιοκτήτη ανεβαίνοντας στην Σούπερ Λίγκα το 2009. H ομάδα τερματίζει στη 2η θέση της Β' εθνικής πίσω από τον Ατρόμητο Αθηνών, έχοντας την καλύτερη επίθεση με 70 γκολ.
Το 2009-2010, στην παρθενική της χρονιά στη Super League, η ομάδα υποβιβάζεται ξανά στην Β' Εθνική. Στο κύπελλο ισοφαρίζει το ρεκόρ της φθάνοντας στα ημιτελικά του θεσμού, έχοντας αποκλείσει μεταξύ άλλων τον, δεύτερο στην τελική βαθμολογία της Super League, ΠΑΟΚ με 4-0 στο Στάδιο Ζωσιμάδων (μονός αγώνας). Τελικά αποκλείεται από τον μετέπειτα νταμπλούχο Παναθηναϊκό.
Το 2011 η ομάδα επιστρέφει στη Super League έχοντας την καλύτερη επίθεση, την καλύτερη άμυνα και χάνοντας την πρώτη θέση την τελευταία αγωνιστική από τον Παναιτωλικό.
Εμφάνιση και σύμβολο
Η ιστορική φανέλα της ομάδας είναι η λευκή με την παχιά μπλε κάθετη γραμμή στην αριστερή της πλευρά, παρόμοια με την ιστορική φανέλα του Άγιαξ. Το σύμβολό της είναι ο ταύρος με την αρχαία ονομασία της Ηπείρου "ΑΠΕΙΡΩΤΑΝ", όπως εμφανίζεται σε αρχαίο νόμισμα του κοινού των Ηπειρωτών.
Έδρα
Η έδρα του ΠΑΣ Γιάννινα είναι το Στάδιο Ζωσιμάδων στα Ιωάννινα. Η χωρητικότητά του είναι 7.534 καθήμενοι θεατές. Το στάδιο κτίστηκε το 1952. Το ρεκόρ θεατών είναι 14.557 θεατές στον αγώνα ΠΑΣ Γιάννινα - Ολυμπιακός τη σεζόν 1974-75. To στάδιο έχει δύο σκεπαστές εξέδρες και δύο πέταλα. Βρίσκεται στο κέντρο των Ιωαννίνων, στην οδό Φώτη Τζαβέλλα. Το όνομά του οφείλεται στους ομώνυμους εθνικούς ευεργέτες.
Διακρίσεις
Στην Α΄Εθνική
1975-76 5η θέση: 30 αγώνες, 36 βαθμοί, 15 νίκες, 6 ισοπαλίες, 9 ήττες, γκολ 40-33
1977-78 5η θέση: 34 αγώνες, 38 βαθμοί, 14 νίκες, 10 ισοπαλίες, 10 ήττες, γκολ 45-39
1979-80 6η θέση: 34 αγώνες, 37 βαθμοί, 14 νίκες, 9 ισοπαλίες, 11 ήττες, γκολ 50-44
Κύπελλο Ελλάδας
Ημιτελικοί Κυπέλλου Ελλάδος: 2007, 2010.
Βαλκανικό Κύπελλο
Τελικός 1994
Ημιτελική φάση 1979
Πρωταθλήματα Β΄ Εθνικής
1973-74
1985-86
2001-02
Πρωτάθλημα Γ' Εθνικής
1997-98
Footballnet-gr
